ค่าเสื่อมราคา คืออะไร?

ค่าเสื่อมราคา (Depreciation) คือ ค่าใช้จ่ายที่สะท้อนการลดลงของมูลค่าสินทรัพย์ถาวรตามการใช้งาน เวลา หรือความเสื่อมสภาพ ที่ถูกคำนวณมาอย่างเป็นระบบ

ตัวอย่าง

สมมติซื้อรถมาคันนึงราคา 1,000,000 บาท แทนที่จะบันทึกค่าใช้จ่าย 1,000,000 บาทครั้งเดียวเมื่อซื้อ เราจะคำนวณค่าเสื่อมราคาและบันทึกเป็นค่าใช้จ่ายเป็นงวดๆ ตามอายุการใช้งาน เช่น ถ้ารถอายุการใช้งาน 10 ปี คิดค่าเสื่อมราคาแบบวิธีเส้นตรง จะเกิดค่าใช้จ่ายปีละ 100,000 บาท 

ความสำคัญของค่าเสื่อมราคาต่อธุรกิจ 

ค่าเสื่อมราคาไม่ได้เป็นเพียงตัวเลขทางบัญชีที่ต้องบันทึกทุกปีเท่านั้น ค่าเสื่อมราคามีความสำคัญมากในการทำบัญชีและงบการเงินของธุรกิจในมุมมองแตกต่าง ดังนี้

1. สะท้อนต้นทุนแท้จริงของสินทรัพย์

SMEs ที่ลงทุนซื้อเครื่องจักรหรืออุปกรณ์จำนวนมาก แล้วอยากจะขายออกไป เพื่อซื้อสินทรัพย์ใหม่มาเปลี่ยนแทน การคิดค่าเสื่อมราคาทำให้เรามองเห็นต้นทุนการใช้งานแท้จริงในแต่ละปีและมูลค่าที่คงเหลือ เพื่อตีราคาขายสินทรัพย์ได้แบบไม่ต้องนั่งเทียน

2. ช่วยให้ตั้งราคาสินค้าและบริการได้แม่นยำมากขึ้น

สำหรับธุรกิจที่ลงทุนในสินทรัพย์จำนวนมาก อย่างเช่น ธุรกิจผลิตสินค้า คาเฟ่สวยๆ หรือโรงพยาบาล ค่าเสื่อมราคาเป็นรายจ่ายก้อนใหญ่ที่มีผลกระทบชัดเจนต่อกำไรสุทธิ ดังนั้น การตั้งราคาขายก็ควรครอบคลุมถึงค่าเสื่อมราคาที่เกิดขึ้นในแต่ละปีด้วย

3. นโยบายการคิดค่าเสื่อมราคามีผลต่อกำไร

ธุรกิจบางแห่งเลือกตัดค่าเสื่อมราคาแบบวิธีอัตราลดลง (Declining Balance Method) และวิธีผลรวมจำนวนปี (Sum-of-years-digits) ทำให้กำไรช่วงแรกน้อย (ภาษีน้อย) แต่ช่วงหลังอาจมีกำไรสูงขึ้น ซึ่งแตกต่างจากธุรกิจที่คิดค่าเสื่อมราคาแบบวิธีเส้นตรง

4. การประเมินมูลค่าซากและอายุการใช้งาน
ถ้ากำหนดผิดพลาด กำไรสุทธิจะไม่สะท้อนความจริง ทำให้การวิเคราะห์งบการเงินผิดเพี้ยนไป

5. เมื่อตัดค่าเสื่อมราคาหมดแล้วควรเช็กว่ากิจการต้องตัดทรัพย์สินถาวรออกจากบัญชีไหม
เมื่อตัดค่าเสื่อมราคาหมดแล้ว ในทางบัญชีมองว่าสินทรัพย์น่าจะใช้จนครบอายุขัยแล้ว ซึ่งในความเป็นจริงเจ้าของธุรกิจก็ต้องสำรวจสินทรัพย์ดังกล่าวว่ายังมีอยู่ และใช้งานได้อยู่หรือไม่ หรือว่าควรตัดทรัพย์สินนี้ออกจากบัญชีไปได้แล้ว

6. การเปลี่ยนนโยบายการคิดค่าเสื่อมราคา

โดยทั่วไปธุรกิจสามารถเปลี่ยนวิธีคิดค่าเสื่อมราคาได้ แต่เมื่อใดก็ตามที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น คนอ่านงบก็มักจะตั้งคำถามว่า “เปลี่ยนเพราะเหตุผลธุรกิจจริง ๆ หรือเพื่อตกแต่งกำไร”

7. ช่วยในการวิเคราะห์กระแสเงินสด
แม้ค่าเสื่อมราคาเป็นค่าใช้จ่ายในงบกำไรขาดทุน แต่เป็น “ค่าใช้จ่ายที่ไม่ใช่ตัวเงิน” ทำให้เมื่อบวกกลับเข้าไปในกระแสเงินสด จะเห็นว่าธุรกิจยังมีเงินสดจริงเหลือใช้ในการลงทุนต่อเท่าใดบ้าง

8. ประเด็นภาษีที่ต้องระวัง
แม้ว่าค่าเสื่อมราคาจะเป็นรายจ่ายธุรกิจก็จริง แต่ไม่ควรนำสินทรัพย์ส่วนตัวมาเข้าบัญชีบริษัทเพื่อตัดค่าเสื่อมราคา เพราะถือเป็น “รายจ่ายต้องห้าม” ทางภาษีและยังทำให้ข้อมูลบัญชีบิดเบือนจากข้อเท็จจริงอีก นอกจากนี้ในหลักการคำนวณค่าเสื่อมราคาทางภาษีอาจจะแตกต่างจากหลักการบัญชี ซึ่งถ้าหากคำนวณทางบัญชีแล้วมีค่าใช้จ่ายมากกว่าทางภาษี จะต้องบวกกลับเพราะเป็น “รายจ่ายต้องห้าม” ทางภาษีด้วยเช่นกัน