Crowdfunding คือ การระดมทุนจากคนจำนวนมากที่ไม่ใช่ธนาคารหรือสถาบันทางการเงิน เพื่อสนับสนุนกิจกรรม โครงการ หรือธุรกิจต่างๆ โดยได้รับผลตอบแทนต่างกัน โดยขึ้นอยู่กับรูปแบบและวัตถุประสงค์ของผู้ระดมทุน 

การระดมทุนจะทำผ่านระบบอินเทอร์เน็ตซึ่งเรียกว่า Crowdfunding Portal หรือตัวกลางที่ทำให้ผู้ระดมทุนและนักลงทุนเจอกันได้ง่ายกว่าและเร็วกว่า 

ในต่างประเทศ คราวด์ฟันดิงได้รับความนิยมอย่างมาก เพราะในมุมของผู้ขอระดมทุน นี่เป็นวิธีการเข้าถึงเงินทุนที่สะดวก โดยเฉพาะธุรกิจขนาดเล็ก ส่วนฝ่ายนักลงทุนก็มองว่าเป็นโอกาสในการกระจายการลงทุนในธุรกิจที่หลากหลาย 

คราวด์ฟันดิงสามารถแบ่งรูปแบบการระดมทุนและรูปแบบผลตอบแทนได้ 4 แบบ ดังนี้

1. Donation-based Crowdfunding 

เป็นการระดมทุนในรูปแบบ ‘บริจาค’ วัตถุประสงค์หลักของโครงการที่ขอระดมทุนมักจะเป็นโครงการที่ทำเพื่อสังคมหรือการกุศล ดังนั้น ผู้ลงทุนจะไม่ได้รับผลตอบแทนใดๆ เพราะลงเงินเพื่อสนับสนุนและช่วยเหลือนั่นเอง เช่น โครงการก้าวคนละก้าวของ ตูน บอดี้สแลม เพื่อนำเงินที่ได้จากการระดมทุนไปมอบให้กับโรงพยาบาล 

2. Reward-based Crowdfunding
การระดมทุนเพื่อแลกกับ “สินค้าหรือของที่ระลึก” เป็นสิ่งตอบแทน คล้ายกับการจ่ายเงินเพื่อพรีออเดอร์สินค้าที่ยังไม่มีการผลิต มีเพียงต้นแบบและไอเดีย 

ผู้ที่สนใจสินค้านั้นๆ ก็จะลงเงินเพื่อระดมทุนให้เจ้าของไอเดียผลิตสินค้าออกสู่ตลาดได้จริง ส่วนผู้ลงทุนก็จะได้สินค้านั้นๆ เป็นผลตอบแทน ซึ่งปัจจุบันไม่ได้มีแค่สินค้าเท่านั้น ยังมีการระดมทุนเพื่อทำหนังสั้น เกม เพลง หรือแม้แต่หนังสือการ์ตูน 

ลองดูตัวอย่างไอเดียการระดมทุนอย่างสร้างสรรค์ที่ www.kickstarter.com ซึ่งมีโครงการดีๆ มากมายที่คุณก็สามารถร่วมระดมทุนได้ 

3. Peer-to-Peer Lending

การระดมทุนที่เป็นการ “กู้ยืม” ระหว่างผู้ให้ยืม (นักลงทุน) และผู้กู้ยืม (บุคคลหรือผู้ประกอบการ) โดยมีแพลตฟอร์มทำหน้าที่เป็นตัวกลางรวบรวมเงินทุนจากนักลงทุนตามจำนวนที่ผู้กู้ยืมต้องการ โดยที่ผู้กู้ยืมต้องชำระเงินกู้คืนพร้อมดอกเบี้ยให้แก่นักลงทุนตามข้อตกลง

ขั้นตอนทั้งหมดนี้จะยังไม่มีสถาบันทางการเงินเข้ามาเกี่ยวข้อง โดยข้อดีก็คือ ผู้กู้เข้าถึงแหล่งเงินทุนได้ง่ายและเร็วขึ้น ในขณะที่นักลงทุนก็ได้ผลตอบแทนในรูปแบบ “ดอกเบี้ย” ที่สูงกว่าอัตราดอกเบี้ยเงินฝาก แต่ก็ต้องแลกกับความเสี่ยงที่ผู้กู้จะผิดชำระหนี้ 

4. Investment-based Crowdfunding

การระดมทุนในรูปแบบ “หลักทรัพย์” มีด้วยกัน 2 รูปแบบ คือ

1. กิจการระดมทุนด้วยการออก “หุ้น” (Equity based) ให้แก่ผู้ลงทุน เมื่อมีหุ้นก็เท่ากับมีสิทธิ์เป็นเจ้าของบริษัทตามสัดส่วนเงินที่ลงทุน และมีสิทธิ์ได้รับเงินปันผลหรือสามารถนำหุ้นไปขายต่อได้ แต่ทั้งนี้ก็ยังขึ้นอยู่กับนโยบายของบริษัท
2. กิจการระดมทุนโดยให้ “หุ้นกู้” (Debt based) แก่ผู้ลงทุน ซึ่งผู้ลงทุนจะอยู่ในฐานะ “เจ้าหนี้” ของกิจการ จึงได้รับผลตอบแทนในรูปแบบ “ดอกเบี้ย” และรับคืนเงินต้นเมื่อครบกำหนดอายุ 

แม้ว่าการระดมทุนแบบ Peer-to-Peer Lending และ Investment-based ในรูปแบบหุ้นกู้ จะได้รับผลตอบแทนเป็นดอกเบี้ยเหมือนกัน แต่การระดมทุนทั้งสองแบบก็มีข้อแตกต่างที่ชัดเจนคือ 

Peer-to-Peer Lending นั้น ผู้ขอระดมทุนจะมีลักษณะเป็นบุคคล แต่ Investment-based ในรูปแบบหุ้นกู้ จะต้องเป็นนิติบุคคลที่จดทะเบียนเป็นบริษัทหรือผู้ประกอบการธุรกิจ ทำให้ความเสี่ยงสำหรับผู้ลงทุนในหุ้นกู้ต่ำกว่าหากเทียบกับ Peer-to-Peer Lending  ซึ่งมีผลตอบแทนลักษณะเดียวกัน

ที่สำคัญการระดมทุน Investment-based ทั้งแบบการออกหุ้น และหุ้นกู้ เป็นการลงทุนรูปแบบเดียวที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของ ก.ล.ต.โดยคนกลางหรือ Funding Portal ที่ทำหน้าที่คัดกรองบริษัทในการระดมทุนต้องได้รับความเห็นชอบจาก ก.ล.ต. เสียก่อน

หากถามว่าการระดมทุนแบบคราวด์ฟันดิง ใครได้ประโยชน์กว่าใคร ก็ต้องขอตอบว่าทั้งผู้ขอระดมทุนและนักลงทุนต่างก็ได้ประโยชน์ทั้งสองฝ่าย แต่ผลลัพธ์ที่ได้จะพึงใจมากน้อยแค่ไหนขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ตั้งต้นของผู้ระดมทุนและนักลงทุน 

แต่ประโยชน์ส่วนรวมที่ได้แน่ๆ คือคราวด์ฟันดิงจะเปิดโอกาสให้บริษัทขนาดเล็กหรือกลุ่มคนที่มีไอเดียดีๆ สามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนได้ง่ายขึ้น จนสามารถพัฒนานวัตกรรมใหม่ๆ ที่น่าสนใจให้เกิดขึ้นได้ในบ้านเรา รวมไปถึงธุรกิจ SME ที่สามารถต่อลมหายใจธุรกิจด้วยเงินระดมทุนเหล่านี้ ย่อมทำให้ภาพรวมเศรษฐกิจไทยฟื้นตัวได้อย่างแน่นอน 

ขอความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการระดมทุนแบบคราวด์ฟันดิ้งได้กับทาง Investree สตาร์ทอัพด้านเทคโนโลยีการเงิน ผู้ให้บริการระบบคราวด์ฟันดิงภายใต้การกำกับดูแลของ ก.ล.ต.